بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 381

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

خواری و زاری-پریشان حالی
رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

 
دلبخواهی-دلبخواه
پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن
تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت
تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

توی آش کسی آب سرد ریختن-عیش کسی را کور کردن-بساط کسی را به هم زدن

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

خاله خرسه-دوست نادان

خواری و زاری-پریشان حالی

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

ذلیل مرده-ذلیل شده

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن
آب نخوردن-درنگ نکردن
چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

بی سیرت-بی آبرو

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

چارچار زدن-بی حیایی کردن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

تسمه ای-آدم لاغر و باریک ولی نیرومند
تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

درب و داغان شدن

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن
خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

 

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

خر تب کرده-به تمسخر به کسی می گویند که در هوای گرم لباس بسیار کلفت بپوشد

برادر زاده-فرزند برادر

 

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

 

 

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه
اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه
تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن
با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن
حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

زُل زدن-خیره نگاه کردن

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

 

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

اِحلیل خوردن(فریب خوردن)

 

تخته زدن-پنبه زدن

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

 

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

 

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

 

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

خشخاشی-نان خشخاش زده

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

خاطر داشتن-به یاد داشتن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

رده-حرف زشت یا نامربوط

اسب چوبین(تابوت)

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن
بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن
پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

 

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

پا پتی-پا برهنه

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

 
چشم شور-آن که چشم زخم زند

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن
 

چماق-چوبدست-گرز

از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن

 
پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

تو به تو-گوناگون-لا به لا
تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

 

اروای ننه‌ات(ارواح بابات)

 

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده
تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

آبِ سیاه(نیمه کوری)

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

تپق-گرفتگی زبان
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن
داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

بد عنق-کج خلق-بد اخلاق

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

 

دست بده داشتن-بخشنده بودن

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

 

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

 

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

چلک بازی-بازی الک دولک

آبِ خشک-آب بسته

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

پرند-حرف بی هوده

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

دَم باز-چاپلوس-متملق
به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه
چینی بند زن-کسی که تکه های شکسته ی ظزوف را به هم می چسباند
زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

دک و دهن-دک و پوز

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

دختر بچه-دختر کم سن و سال

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ
راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن

زیر شلواری-زیر جامه

انگشت کردن-انگشت رساندن

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

خلا-مستراح
خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو
دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی
خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

تعلیمی-عصای کوچک

دستکاری-دست بردن در چیزی

دماغ چاقی-احوال پرسی

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

حاجی خرناس-لولو

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن

دله-ظرف حلبی

دستک-دفتر حساب
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

پا گذاشتن-وارد شدن-رسیدن

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن
این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

اجل معلق-مرگ ناگهانی

پوست کنده-رک و بی پرده

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

اهل دود(سیگاری)

جن زده-دیوانه

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

آب لمبو(چلانده‌شده، فشرده)
آب به چشم آمدن(طمع کردن)
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

 
دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
دردسر-گرفتاری-سرگردانی
هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

دک و دهن-دک و پوز

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

 
پر افاده-متکبر-مغرور

 

جای پا-اثر-نشانه-رد

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

خم شدن-دولا شدن
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

انداختنی(جنس نامرغوب)

 

 

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

 

 
اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

الانه(همین حالا، هم اکنون)

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

 

 
حرف بی ربط-سخن نامربوط

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

چشم خوردن-نظر خوردن

آبِ سیاه-نیمه کوری
دستکاری-دست بردن در چیزی

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

 

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

دختر خوانده-نادختری-دختری که به فرزندی پذیرفته شده است

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

 

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

ادرار بزرگ(مدفوع)

دست خدا به همراه-در پناه خدا

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

 

 
 

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

 

چار طاق-به طور کامل

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

زار زار-گریه ی شدید

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

 

 

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن
داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال
چَرچَر-اسباب عیش و عشرت

 

خر گردن-گردن کلفت-بی عار

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

 

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

 

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن
جا-رختخواب-بستر

چانه لغ-نگا. چانه شل
دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

تنگاب آمدن-به جان آمدن
پَس-ناجور-خراب

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

حرص خوردن-عصبانی شدن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار
پوشک-کهنه ی بچه

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

زیر سر کسی بلتد شدن-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

 

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

پشت میز نشین-کسی که کار اداری دارد-کارمند

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

 

 

دست به دست گرفتن-از یکدیگر پشتیبانی کردن
چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی
 

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)
برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن

 

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

جیره بندی-سهم بندی

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

در رفتن کار از دست کسی-قافیه را باختن-اراده ی کار از دست کسی خارج شدن
افتادگی-پریشانی-احتیاج

خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

دانه دانه-یک یک