مجموعه ای از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه ایرانی قسمت 336

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

تپل مپل-چاق و چله
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

دندان تیز کردن-طمع کردن
اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

 
آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

حرف پوچ-سخن بی معنی

پورت-سر و صدا-داد و فریاد

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

از سکه افتادن(ار رونق افتادن، از دست دادن زیبایی)

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

 

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

ترک نشاندن-پشت سر نشاندن کسی

 
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

زیر چاقی-مهارت

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

 

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن
دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

پیه سوز- پی سوز

 

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود
چشمداشت-توقع-انتظار

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

 
ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا

خلاف شرع-ضد قانون شریعت

دندان شکن-قاطع-محکم

چراغان کردن-جشن گرفتن

 

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

پُر توپ-خشمگین

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن
خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

تک پا-زمان کوتاه-در فرصتی بسیار اندک

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

دور از شما ب-لانسبت

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

ادا اصول-ادا اطوار
آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

ادا اصول-ادا اطوار

اوضاع احوال(وضع و حال)
تعزیه گردان-کسی که در امور همگانی دخالت می کند و سود خود را می برد.

 

 

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

 
رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن
خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

پا سوز-عاشق شیفته

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

آتش بی‌باد(ظلم، می)

رایانه-کامپیوتر
پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

 
دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن
بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن
آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

 

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

زیرش زدن-زیر چیزی زدن
ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

 
خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن
ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن
خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده
بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

باجی-خواهر-زن ناشناس

آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

از آب و گل در آمدن(مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن، بزرگ شدن کودک)

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن
جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

 

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

چروکیدن-چین دار شدن
دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین
پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

اجاق-دودمان

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

 

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

 

 
حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن
زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

دست و پا کردن-فراهم آوردن

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

دمرو-کسی که دمر خوابیده

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم
رو قوز آمدن-سر لج افتادن

 

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر
دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

اشک تمساح-گریه ی دروغین

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
دول-آلت مردی به زبان کودکان
التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

بی رگ-بی غیرت-بی حس
حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

 

چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن

بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند
دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن
چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت
آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

 
زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

حاجیت-بنده

 
تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته
بد اخم-عبوس و ترشرو
 

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

 

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

تارتنک-عنکبوت-کارتنک

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)

به جا آوردن-شناختن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

چشم کسی را دزدیدن-هنگام غفلت کسی کاری را انجام دادن یا چیزی را برداشتن

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

 

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

جا رفتن-مغلوب شدن-خود را کنار کشیدن
پا شدن-از جا برخاستن
چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
 

 

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

 

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

دوخته فروش-کسی که پارچه بخرد-از آن لباس بدوزد و برای فروش عرضه کند

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن
آواز شدن(شهره شدن)

 

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن
دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی
دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

 

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

 

دسته هاون-استوانه ای فلزی یا چوبی برای کوبیدن چیزها در هاون

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

تمام و کمال-کامل-به تمامی
آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

چُر-ادرار

تراشیده شدن-لاغر شدن

حرف شنو-سر به را-مطیع

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور

 

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

دمرو-کسی که دمر خوابیده

چک و چانه-کنایه از دهان

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

 

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

چوچول باز-دغل-بی حیا

پَخ خوردن-تیزی چیزی

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

 

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

 

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

چوچول باز-دغل-بی حیا

رستم صولت-رستم در حمام

 
خوشایند-مطبوع-پسندیده

پِشک-نرمی و پرده های بینی

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم
چراغ باران-چراغانی

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

 

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)
بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

پُر کار-فعال-با پشتکار

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن
خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

رشوه گرفتن-رشوه خواری

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

بَده شدن-از چشم افتادن-بد جلوه کردن
با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن
زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

 

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

 

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

توالت کردن-آرایش کردن

خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

 

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

 
روان کردن-از بر کردن
 

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر
اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)
دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

 

دلسوز-غمخوار

 

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

چوب خوردن-تنبیه شدن

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

تخمه بو دادن برای کسی-چاپلوسی کردن برای کسی
درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

خون کسی را حلال کردن-کسی را کشتن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن
پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن
روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

 

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)
تند کردن-سریع شدن در رفتار و حرکت-زبان گز کردن غذا

دخترینه-دختر-مونث

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

پیش کردن گربه-راندن گربه

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده