لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 107

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

چوب بندی-داربست

 

 

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

خیز-ورم-آماس

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند
از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

انگشت‌شمار(کم، معدود)

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن
 

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

چیز فهم-عاقل و فهمیده

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

 

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

روز مبادا-روز سختی و پریشانی

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند
چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

 
اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

ذلیل‌شده

چَکی-وزن نکرده-یک جا

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

 

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن
جا ماندن-فراموش شدن
پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

 

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

 

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد
از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب
پنجه بوکس-سلاحی سردئ به صورت حلقه های به هم پیوسته و دارای برآمدگی های برجسته

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی
دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن

 
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر
زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

 

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

تِر زدن-خراب کردن کار

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

زیر تشکی-رشوه

 
به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه

دسته-ساعت دوازده
چال-گودی-حفره

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

 

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

کار شگفت‌انگیز کردن

حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

پر گویی-روده درازی-پر چانگی

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

خلا-مستراح

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

زیر سر داشتن-آماده شدن

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن

د ِ-حرفی برای بیان مداومت
زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند
خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن

از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)

بی ریخت کردن-کتک زدن

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

از خیر چیزی گذشتن(از چیزی صرفنظر کردن)

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره
چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع
تا برداشتن-تا شدن-خم شدن
رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

 

آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی
پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن
ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

 

 
چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

جاگرم کردن-در جایی ماندن

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

ژوری-هیئت داوران

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

از خواب پریدن-بیدارشدن ناگهانی از خواب
چراغان شدن-جشن گرفتن

 

 

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

 

راست و ریس-موانع و معایب

آی زرشک(آی زکی)

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

پیش کسوتی-قدمت و برتری

 

 

خوره-جذام-آکله

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

رودرواسی-رودربایستی

از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن
چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

چراغ پا ایستادن-به انتظار ایستادن

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

 

رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

اطفال باغ(گل‌های تازه)

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

فال بد زدن

د ِ-زود باش!

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

خاک پاک-زادگاه

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

 

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

 

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

 
آب نخوردن-درنگ نکردن

بالا آوردن-استفراغ کردن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس
آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن
زرت و پرت-چرت و پرت

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

 

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

به جا آوردن-شناختن

 

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

 

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی
چتوَل-یک چهارم
پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون
چشه ؟-او را چه شده ؟

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

درق دروق-درق درق
از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است
بد شیر-متقلب-بد جنس

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

پول مول-پول

 

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

 

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

 

پشت رو-وارونه

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا
حُقه-زرنگ و ناقلا

فرسوده و خراب شدن

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن
بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

رشوه گیر-رشوه خوار
زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

دوشیدن-به ناحق و فریب از کسی پولی گرفتن

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

 

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

خپله-چاق و کوتاه قد
دندان تیز کردن-طمع کردن
آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

 

 

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

 

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

آشنا روشنا(دوست آشنا)

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

چراغانی کردن-جشن گرفتن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

تخمی-به درد نخور-بی مصرف
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن

از خشت افتادن(بدنیا آمدن)

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

تل انبار-توده-انباشته

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

دُنگ-سهم-حصه

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

خیره-بی شرم-پر رو

حَب-قرص

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

خجالت زده-شرم زده-شرمگین

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

 
به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

 

 
پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

 

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

بقچه بندی-ران چاق

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

 

درخت اگر-امید پوچ و واهی

 

 

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

 

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

 
خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

جفنگیات-سخنان یاوه
دسته جمعی-باهم-گروهی

حلق آویز-به دار کشیده

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

تحصیل کرده-درس خوانده

 

بند-ریسمان-طناب-رشته

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا
اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

چراغ الله-نگا. چراغ

 

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن
دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

زه زدن-بیرون شدن کمی رطوبت از مخرج-از زیر کار شانه خالی کردن-منصرف شدن

بند و بساط-اسباب مختصر زندگی

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار